امروز
يکشنبه 1403.10.2
Iranian Construction Engineering and Management
حمل و نقل
وضعیت راه‌آهن در ایران بدتر از جیبوتی و زیمباوه!
آمار بانک جهانی نشان می دهد گسترش خطوط ریلی طی سال های گذشته با نوسان بسیاری همراه بوده است. به گونه ای که حتی میزان خطوط ریلی فعال و قابل بهره برداری کشور طی سال های اخیر کاهش یافته است.
به گزارش خبرنگار اعتدال، طبق این آمار در سال 2001 ایران از 7944 کیلومتر راه آهن فعال برخوردار بوده و این آمار طی سه سال گذشته با کاهش بیش از 1800 کیلومتر به 6073 کیلومتر رسیده است. این در حالی است که میزان خطوط راه آهن در کشور از کشورهای کوچکتری از ایران همچون پاکستان، ژاپن، مجارستان، انگلستان، فرانسه، رومانی، آلمان، سوئد، لهستان و... از ایران بیشتر است.
اما اگر آمار بانک جهانی با توجه به مساحت هر کشور در نظرگرفته شود، وضعیت راه آهن ایران بسیار نامناسب تر به نظر می رسد. به طوری که ایران از این لحاظ از بسیاری از کشورهای جهان در رده پایین تری قرار می گیرد. این آمار نشان می دهد که ایران در برخورداری از خطوط ریلی با توجه به مساحت پس از کشورهایی همچون بنگلادش، بنین، کوبا، پاکستان، زیمباوه، عراق، جیبوتی و موزامبیک قرار دارد.
حمل و نقل ریلی از جمله شیوه‌های مرسوم حمل و نقل زمینی با صرفه اقتصای بالا در دو عرصه مصرف انرژی و ایمنی است، اما در ایران این نوع حمل و نقل متناسب با جایگاه و اهمیت خود رشد نکرده است. مزیتهای چشمگیر حمل و نقل ریلی از جهت ملاحظات اقتصادی، ایمنی، زیست محیطی و... در کنار ویژگی های خاص کشورمان موجب شده که این شیوه حمل و نقل از بیشترین تأکید و بالاترین اولویت در سیاستهای کلی و برنامه های توسعه برخوردار شود. اما این تاکید و اولویت تاکنون به صورت عملی پیگیری نگردیده است.
در حالی که موقعیت ممتاز بین المللی ایران برای حمل ونقل ترانزیتی، حجم بالای ترافیک در بسیاری از محورهای برون شهری، وضعیت ناهنجار سوانح جاده ای، شدت مصرف انرژی در بخش حمل ونقل و مصرف یارانه برای اتلاف سوخت می تواند بهانه ای برای توسعه و سرمایه گذاری در این بخش تلقی گردند اما قطار رشد و توسعه راه آهن در سال های گذشته با رکود شدیدی همراه بوده است.
یکی دیگر از نشانه های عدم توسعه حمل ونقل ریلی در کشور سرعت بسیار پایین نسبت به کشورهای توسعه یافته و عمر بسیار بالای واگنها و لوکوموتیو های در حال استفاده در شبکه ریلی کشور است.
در حال حاضر حدود 64 درصد از واگنهای مسافری موجود عمری برابر یا بزرگتر از 30 سال داشته و در نتیجه خارج از عمر استاندارد محسوب می شوند. بالا بودن میانگین عمر قطارهای مسافری علاوه بر اینکه بر شاخصهای کیفیت ارائه خدمات به مسافرین اثرگذار بوده، بلکه موجب بالا رفتن هزینه های تعمیر و نگهداری به صورت تصاعدی شده و در نتیجه بر شاخصهای اقتصادی اثر منفی می گذارد.
از دیگر مشکلات بخش حمل و نقل ریلی کشور می توان به انتصاب افراد کم تجربه و تغییرات مکرر در سطح مدیران حوزه حمل و نقل ریلی اشاره کرد. به طوری که در شرکت رجا طی چهار سال دولت دهم پنج مدیرعامل، در شرکت را ه آهن جمهوری اسلامی سه مدیرعامل و در شرکت ساخت زیربناها در شش مدیرعامل منصوب شده اند. روندی که متاسفانه در دولت یازدهم نیز تداوم یافته و استفاده از افراد کم تجربه و غیر مرتبط همچنان در دستور کار قرار دارد.
اما فارغ از مشکلات سوء مدیریتی، به طور کلی می توان مشکلات عمده حمل و نقل ریلی ایران در سال های اخیر را دولتی بودن فعالیتهای ریلی و در نتیجه نبود بستر مناسب برای فعالیت و سرمایه گذاری های بخش غیردولتی، نبود عنصر رقابت در فعالیتهای بخش ریلی، فقدان برنامه جامع حمل و نقل، محرومیت از استفاده از تسهیلات بانکی برای بخش خصوصی، قدیمی و فرسوده بودن برخی ریل ها، عدم گسترش خطوط ریلی، پائین بودن سرعت قطارها، یک خطه بودن بسیاری از مسیرها، فرسودگی واگن ها و بالا بودن میانگین عمر آنها و دشواری تأمین قطعات واگنها به دلیل وجود مسأله تحریم عنوان کرد.
حال با توجه به تاکید ویژه رئیس جمهور بر اهمیت حمل و نقل ریلی، مزیت های قابل ملاحظه این نوع حمل و نقل، عدم توسعه و رشد حمل و نقل ریلی و نیز ناکافی بودن شبکه خطوط راه آهن ایران نسبت به جمعیت و وسعت کشور و سهم بسیار اندک راه آهن از حمل و نقل بار و مسافر برون شهری، افزایش شتاب توسعه راه آهن را در سالهای پیش رو اجتناب ناپذیر می کند.
آرشيو مطالب...