عباس آخوندی که در دهمین بزرگداشت روز جهانی شهرسازی ایران با شعار «تحول گفتمان شهرسازی از شهروند محوری به شهروند مداری» سخن می گفت، با اشاره به در کشور ما این تلقی وجود دارد که دولت محورتوسعه است، بیان داشت: وقتی که به جمع بندی اندیشه خود پرداختم به این نتیجه رسیدم که ما نیاز به تغییر پارادایم کلی داریم و باید بپذیریم که دولت محرک توسعه نیست و شهروند محور توسعه است.
وزیرراه و شهرسازی ادامه داد: واقعیت این است که گفتن این مساله در مورد لزوم تغییرات بنیادین و اینکه چه موضوعی محور توسعه ایران باشد گفتنش ساده است مثل اینکه بگوییم " شهروند پرسشگر محرک توسعه ایران است نه دولت توزیع گر" که این برای افراد نظری قابل قبول است اما لازمه این کار تغییر فرایند های تصمیم گیری و تصمیم سازی است.
وی با اشاره به اینکه تعاریف متعددی که از شهروندی می شود، بیان کرد: بنده شهروندی را اینگونه می فهمم که تعلق به آب و خاک دارد و نسبت به آن آب و خاک هم حق دارد و هم مسئولیت.
آخوندی ادامه داد: خیلی ها شهروند را داشتن تابعیت فرد از یک کشور تلقی می کنند اما واقعیت این است که بین شهوند و ساکن یه سرزمین تفاوت است. ساکن حس تعلق ندارد مثل دانشجویانی که در خارج از کشور درس می خوانند اما شهروند به پیرامون خودش فکر می کند و حس مسئولیت نسبت به آن دارد.
وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: داستان حس تعلق وداشتن حق در اجتماع و حق پرسشگری و داستان مسئولیت پذیری در برابر این حق به ظاهر حرفهای تکراری و ساده است اما به واقع اینها حرفهای عمیقی است که آثار آن را در طراحی و نظارت در برنامه های ملی و شهری می توان جستجو کرد.
وی با اشاره به اینکه شما در برابر کسانی که حقی ندارند انتظار اخلاق نباید داشته باشید، گفت: این مفهومی اسلامی و مدرن است که در آموزه های قرآنی نیز به آن اشاره شده است که شما وقتی درخواست احسان می توانید داشته باشید که عدل وجود داشته باشد. در غیاب حق انتظار عمل اخلاقی بیهوده و گزاف است.
آخوندی با اشاره به روند 34ساله فعالیت خود در پس از انقلاب ابراز داشت: در طی این سال ها انواع عبارات مثل تعدیل اقتصادی، توسعه سیاسی و توسعه کالبدی و ...مطرح شد و همواره دولتی مطرح بود که محور توسعه باشد و آنچه تلقی می شد این بود که موتور توسعه کشور دولت است.
وی افزود: اتفاقات بزرگی باید در جامعه شکل بگیرد و برای مدت زیادی مجامع و اندیشه ورزان و دانشگاهیان باید در این خصوص بحث و تبادل نظر کنند و خرسندم که امروز نتیجه سالها فعالیت و تجربه اجرایی خود را در جمله ای کوتاه در بین شما اندیشه ورزان بیان می کنم.اینکه " شهروند پرسشگر محرک توسعه ایران است نه دولت توزیع گر".
آخوندی که در جمع مدیران و اساتید شهرسازی و پیشکسوتان شهرسازی سخن می گفت، با اشاره به تاریخ معاصر ایران و پذیرش مسئولیت دولت در توسعه ملی و تبدیل آن به باور ملی که دولت محور توسعه است، تصریح کرد: کالایی شدن شهروندان و اینکه در کالاگرایی توزیع شهروندان در خاک سرزمینی صورت می گیرد و در حال حاضر چنین روندی شکل گرفته است.
وی اضافه کرد: شاید متوجه نباشیم که با انسانها مثل کالا برخورد می کنیم اما در سه، چهار سال پیش در خصوص مسکن مهر همواره صحبت کردم که بزرگترین مشکل آن این است که شهروندان را به انسان های وابسته به دولت تبدیل می کند و حس وابستگی در واقع بزرگترین مانع توسعه ملی است. واقعا اعماق وجودم از این داستان متاثر است که چیزی در حدود 50 هزار میلیارد تومان منابع دولتی تاکنون تخصیص داده شده است و با تکمیل این پروژه حدود 100 هزار میلیارد تومان سرمایه در کشور خواهد بود آیا نباید ما از این سرمایه ملی حداقل یک درس بگیریم که یکبار دیگر این اشتباه را تکرار نکنیم. من در مقام سرزنش کردن افرادی که در این مجموعه ها هستند نیستم بلکه اتفاقا به شدت مدافع حقوق کسانی هستم که این واحد را خریداری کرده اند و می خواهند در آن زندگی کنند.
وزیرراه و شهرسازی ابراز داشت: من نگران تک تک زندگی این افراد و مدافع دریافت کنندگان و متقاضیان مسکن مهر هستم و نگران سلامت، خدمات زیربنایی و روبنایی و خدمات اجتماعی و دیگر موارد مورد نیاز آنها هستم. وظیفه دولت این است که همه تلاش خود را به کار گیرد تا به تعهدات گذشته عمل کند و هرگونه خلف وعده در این زمینه عواقب بدتری خواهد داشت.
اخوندی بیان کرد: روی سخن من با کسانی است که در واقع در طراحی شهری و در پاسخگویی به نیازی اجتماعی انسان ها را با کالاها یکسان گرفته اند و اگراین بحث ها نشود هیچ گاه این موضوعات را یاد نخواهیم گرفت.
آخوندی با اشاره به چگونگی شکل گیری اجتماع های محلی در حال حاضر گفت: در 100 هزار واحد مسکونی جمعیتی چند صد هزار نفری را که هیچ سابقه آشنایی با یکدیگر ندارند در یکجا جمع می کنند آیا این را جز با نگاه کالایی به انسانها، می توان فرض کرد؟
وزیر راه و شهرسازی در توضیح مشخصات شهروند گفت: شهروند کسی است که حس تعلق به آب و خاک دارد و در برابر آن مسئولیت می پذیرد. ارسطو در تعریف کوتاهی از حکومت داری دارد که تاثیرات عمیقی بر بنده داشته است. ارسطو می گوید "حکومت ایجاد منافع عمومی و ایجاد سازمان اجتماعی در جغرافیای مشخص است."
وی بیان داشت: ظاهر جمله ارسطو ساده است اما در باطن مفاهیم عمیقی دارد. در جغرافیا مفهوم قلرو به میان می آید و انسان های ساکن یک قلمرو می خواهند سازما ن اجتماعی داشته باشند و چگونه می توان بدون توجه به سازمان اجتماعی تصمیمی در مورد قلمرو گرفت؟
آخوندی یادآور شد: اگر به جمله ارسطو برگردیم؛ برنامه ریزی شهرسازان برای قلمرو بدون توجه به سازمان اجتماعی، تصمیم گیری در خصوص یک بیابان است و قلرو با مفهوم سازمان تعریف می شود.
وی افزود: داستان کالایی شدن شهروندان و تفکیک امر مهندسی وکالبدی از سازمان اجتماعی باعث شده است شهروندان نسبت به وقایع پیرامون خود حساسیتی نداشته باشند و در تخریب محیط اطراف نیز از دیگران سبقت بگیرند. نمونه هوای ناسالمی است که در شهر تهران وجود دارد؛ در اکثر روزهای سال این وضعیت ناسالم پایدار شده است اما شهروندان حاضرند که هزینه بیشتری بدهند تا در داخل شهر تهران ساکن شوند و در ایجاد آلودگی نیز سهمی داشته باشند [هم به خود آسیب وارد و هم محیط زیست را تخریب می کنند]
وزیر راه و شهرسازی اظهار داشت: سالها بر ثابت نگهداشتن جمعیت تهران در حد 10 میلیون نفر بحث و بررسی شده است اما امروز حتی در قوانین جمعیت 18 میلیونی تهران ذکر می شود که حدود 25 درصد جمعیت کشور را شامل می شود.
وی تاکید کرد: بنده به عنوان یک شهروند نمی خواهم در کالایی کردن شهروندان نقشی داشته باشم و می دانم که با سازمان اجتماعی، شهر محلی برای زندگی شهروندان است در حالی که در حال حاضر کالایی نگاه می شود.
آخوندی با اشاره به اینکه تغییر پاردایم با مشارکت اندیشه ورزان صورت می گیرد، اظهار امیدواری کرد که روزی این نیاز به چرخش اساسی در نگاه به توسعه ملی و جا به جایی نقش دولت و مردم صورت گیرد و به جای وابستگی مردم به دولت، بالعکس شود و دولت برآمده از نظریه توسعه شهروندی باشد
نقل از شاسا