امروز
يکشنبه 1403.10.2
Iranian Construction Engineering and Management
ایمنی، بهداشت و محیط زیست
مشخصات کلی دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته رشته بازسازی پس از سانحه
مشخصات کلی دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته رشته بازسازی پس از سانحه
تعریف و هدف دوره :
دوره کارشناسی ارشد (ناپیوسته) بازسازی، دوره ای از تحصیلات تکمیلی است که مجموعه ای هماهنگ از فعالیت های آموزشی و پژوهشی را در بر می گیرد . دانشجویان کارشناسی ارشد ضمن شناخت علمی مفاهیم و آشنایی با ادبیات بلایا و علل وقوع سوانح طبیعی و حوادث انسان ساز، با مقوله بحران در سه مقطع پیش از وقوع، هنگام سانحه و پس از آن آشنا شده و به مقولات اساسی، بازسازی می پردازند. تأکید اصلی دوره بر موضوع تحول و دکرگونی مجتمع های زیستی به عنوان مفهومی پویا بوده که مجموعه ای از فرآیند فعالیت های جامعه شناسی، روانشناسی، اقتصادی، فنی، ساختمانی و زیست محیطی را شامل می گردد. در این میان به مقوله مهم تأمین سرپناه پس از سانحه، چه در زمان امداد اولیه و تحت عنوان اسکان اضطراری چه در قالب دوران سامان دهی و با نام اسکان موقت و چه در هنگام بازسازی و اسکان دائم توجه ویژه مبذول می شود .
واضح است که کاهش اثرات خطرات سوانح در شهر و روستا با توجه به اصل «پیشگیری بهتر از درمان است»، نیز موردنظر بوده و مباحث مقاوم سازی چه در ارتباط با بناهای موجود و چه در مورد ساختمان های تخریب شده، از دیگر محورهای دوره محسوب می شود. باید خاطر نشان ساخت که در «گردونه از امداد تا توسعه»، کلیه فعالیت های صورت گرفته در زمینه تأمین سرپناه، می بایست با توجه به اثرات درازمدت آن در جوامع آسیب دیده مورد مطالعه قرار گرفته و شاخص های توسعه همراه با اصل جوابگویی و یا مسئولیت پذیری در گردونه مزبور مورد توجه خاص قرار گیرد .
از آنجائیکه نگرش دوره به مقوله سرپناه پس از سانحه به عنوان یک فرآیند پویا و نه یک محصول ایستا می باشد، بررسی سایر موضوعات فنی، اقتصادی، فرهنگی، زیست محیطی، روانشناسی، اجتماعی و سیاسی، رشته مزبور را به یک دوره آموزشی – پژوهشی میان
رشته ای مبدل می سازد. اگر چه تاکنون بیش از 40 نوع سانحه طبیعی در جهان رخ داده است و از این تعداد در حدود 31 نوع آن در این کشور حادث شده است، لیکن با توجه به اهمیت و وقوع مکرر دو سانحه غالب در کشور یعنی زلزله و سیل، برنامه دوره حاضر صرفاً بر روی این دو سانحه متمرکز شده است .
به منظور ایجاد آمادگی بیشتر دانشجویان دوره، در بخش دروس جبرانی یک کارگاه مقدماتی و در قسمت دروس اجباری، سه کارگاه بازسازی 1 و 2 و 3 (روستا، شهر و منطقه) به صورت تحقیقات میدانی و مطالعات موردی پیش بینی شده است. بر این اساس، دانشجویان در مناطق سانحه دیده ضمن مواجهه مستقیم با مصادیق بازسازی، به تقویت قدرت برخورد منطقی و مناسب، در شرایط اضطرار و پس از آن می پردازند. این تمرین ها دانشجویان را برای انجام پایان نامه ای مرتبط با موضوع بازسازی با تأکید بر مطالعات میدانی انتخاب می شود، آماده می سازد .
ضرورت و اهمیت دوره :
با توجه به موقعیت قرارگیری فلات ایران بر روی کمربند زلزله و نظر به تنوع آب و هوایی آن، این کشور یکی از شش سرزمینی است که بیشترین تلفات انسانی و خسارات مالی ناشی از بلایا را تجربه کرده است. به عنوان مثال با توجه به گزارش معاون عمرانی وزیر کشور تنها بین سالهای 1376 تا آذر ماه 1383، تعداد 1348 زلزله، 484 سیل و 539 سانحه طبیعی دیگر در کشور رخ داده است. طی این سالها در حدود 34 هزار تن جان خود را از دست داده اند. در ارتباط با میزان اعتبار و تسهیلات بازسازی از سال 1376 ، هر ساله بین 300 تا 400 میلیارد ریال برای بیش از 17 هزار پروژه پیشگیری و بازسازی هزینه شده است و در بخش مسکن و اماکن تجاری هر ساله به طور متوسط مبلغی از 200 تا 700 میلیارد ریال اختصاص یافته است (ماخذ : روزنامه ایران 16 آذر ماه 1383). لیکن علیرغم حجم عظیم و ارقام بالای هزینه های بازسازی، هنوز هیچ مرکز علمی و آموزشی در سطح کشور، اقدام به تربیت نیروهای متخصص که با موازین نظری و عملی بازسازی آشنایی داشته باشند، ننموده است. بدیهی است که تجربه و دانش بیشتر نظری و عملی دست اندرکاران بازسازی می توانست یقیناً این حجم عظیم بودجه را به طریق بسیار مطلوب تری به مصرف برساند .
باید توجه داشت که علیرغم تعداد فراوان پروژه های بازسازی پس از زلزله های بوئین زهرا، دشت بیاض، قیرو کارزین، طبس، گلبافت، گیلان و زنجان، جنوب خراسان، اردبیل، بم، بلده و بالاخره زرند کرمان، هنوز تعداد تحقیقات و ارزیابی هایی که با موازین علمی و ادبیات بلایا سازگاری داشته و قادر باشند درس هایی را برای آیندگان ترسیم نمایند، بسیار ناچیز است. به زبان دیگر، اگر چه تعداد گزارش های فنی، زمین شناسی، زلزله شناسی و ژئوتکنیک کم نمی باشد، ولی تحقیقات پیرامون آثار درازمدت بازسازی سکونتگاههای شهری و روستایی که قابلیت طرح علمی و کاربردی از دیدگاههای معماری، شهرسازی،
علوم اجتماعی و روانشناسی را داشته باشند. انگشت شمارند و در این زمینه خلاء فراوانی وجود دارد .
نقش و توانایی فارغ التحصیلان :
فارغ التحصیلان قابلیت های لازم را خواهند داشت تا با شناخت مقولات بازسازی دانش لازم در زمینه بازسازی سکونتگاههای شهری و روستایی را در ابعاد گوناگون کسب نموده و نظرات کارشناسی خود را به مراجع ذیربط پیشنهاد دهند و پس از آن به برنامه ریزی، مدیریت، طراحی و ارزیابی بپردازند. افراد مزبور به مثابه مدیران و هماهنگ کنندگان تربیت شده قادرند براساس روش های علمی، کارشناسان رشته های موردنیاز را گردهم آورده و با تقسیم وظایف در هنگام وضعیت اضطرار و با برنامه زمان بندی مشخص به امور سامان دهی و بازسازی بپردارند .
در حال حاضر بنیاد مسکن انقلاب اسلامی عهده دار انجام امور بازسازی در کشور است که مراحل اسکان موقت و دائم را نظارت و اجرا می نماید . سازمانهای دیگری از جمله جمعیت هلال احمر، استانداری ها، و ستاد حوادث غیرمترقبه وزارت کشور نیز عهده دار امدادرسانی اضطراری و تشکیلاتی در هنگام سوانح هستند. همچنین شهرداریها و اکثر وزارتخانه ها با استقرار دفاتری با عنوان اتاق بحران، موظفند که د رهنگام وقوع سانحه به یاری منطقه آسیب دیده بشتابند .
افراد فارغ التحصیل این رشته بصورت های اجرائی، عملیاتی و پژوهشی قادر خواهند بود که هنگام سانحه در فرآیند ساماندهی و بازسازی شرکت نمایند. افراد مذکور می توانند به تبیین رابطه منطقی میان قبل و پس از سانحه در گردونه از امداد تا توسعه پرداخته و به دنبال برقراری مجدد تعادل محیط مصنوع و توسعه آن، از طریق بکارگیری و تفکیک مراحل سه گانه پس از سانحه باشند .
طول دوره و شکل نظام :
الف: طول دوره: مدت اسمی این دوره 2 سال می باشد. پذیرفته شدگان می توانند در صورت دارا بودن فعالیت های مطلوب آموزشی، طی دو سال تحصیلی دوره را به پایان برسانند. نظام آموزشی واحدی است و دروس در 4 نیمسال ارائه می شوند. زمان هر نیمسال 16 هفته است .
ب : برنامه آموزشی و پژوهشی - مخاطبین اصلی این دوره فارغ التحصیلان کارشناسی مهندسی معماری و عمران می باشند. همچنین فارغ التحصیلان کارشناسی شهرسازی، جامعه شناسی، جغرافیا، علوم زمین و مدیریت امداد و نجات و مدیریت امداد سوانح نیز در صورت احراز شرایط قادر به شرکت در این دوره خواهند بود .
تعداد و نوع واحدهای درسی دوره
با توجه به طبیعت دوره، در قالب مباحث نظری، روش شناسی، کارگاههای تخصصی عملی و برگزاری سمینارها ارائه می شوند. تعداد واحدهای درسی برای به پایان رسانیدن این دوره 32 واحد به شرح زیر است :
دروس جبرانی 7 واحد (جدول 1 )
دروس اجباری 25 واحد (جدول 2 )
دروس اختیاری 4 واحد (جدول 3 )
پایان نامه 4 واحد جزء واحدهای اجباری است .
عناوین دروس
دروس جبرانی
|
کد درس
|
نام درس
|
تعداد واحد
|
نوع واحد
|
|
زبان تخصصی
|
2
|
نظری
|
|
آمار و روش تحقیق کاربردی در بازسازی
|
3
|
نظری و عملی
|
|
کارگاه مقدماتی (آشنایی با تجارب بازسازی)
|
2
|
کارگاهی
|
جدول 1.
دروس اجباری (اصلی)
|
کد درس
|
نام درس
|
تعداد واحد
|
نوع واحد
|
|
سوانح و مجتمع های زیستی
|
2
|
نظری-عملی
|
|
جامعه شناسی و روانشناسی بلایا
|
2
|
نظری
|
|
مدیریت بحران
|
2
|
نظری-عملی
|
جدول 2.
دروس انتخابی
|
کد درس
|
نام درس
|
تعداد واحد
|
نوع واحد
|
|
روش های جبران خسارت در بازسازی
|
2
|
|
|
نقش شهرسازی در کاهش خطرات سوانح طبیعی و حوادث انسان ساز
|
2
|
نظری-عملی
|
|
مبانی حقوق مدیریت بحران
|
2
|
|
|
نظریه ها و دیدگاه های بازسازی
|
2
|
نظری
|
|
روش های ارزیابی خطر و آسیب پذیری
|
2
|
نظری-عملی
|
|
روش های مقاوم سازی ساختمان های موجود و آسیب دیده
|
2
|
نظری-عملی
|
|
مدیریت، برنامه ریزی و طراحی اردوگاههای پناهندگان و آسیب دیدگان
|
2
|
نظری-عملی
|
|
سمینارهای منتخب
|
1
|
نظری-کارگاه
|
|
کارگاه 1 (بازسازی روستا)
|
3
|
کارگاهی
|
|
کارگاه 2 (بازسازی شهر و منطقه)
|
3
|
کارگاهی
|
|
پایان نامه
|
4
|
کارگاهی
|
نقل از گروه مربوطه، اصلاح و بازنشر: مرجع مهندسی و مدیریت ساخت
آرشيو مطالب...