معماری و شهرسازی
تاب‌آوردن شهر در برابر اثر پروانه‌ای کرونا
عبارت عامیانه «اثر پروانه‌ای» در زبان تخصصی نظریه آشوب، به‌عنوان پدیده‌ای شناخته می‌شود که به‌دلیل حساسیت سیستم‌های آشوبناک به شرایط اولیه ایجاد می‌شود.این پدیده به این موضوع اشاره دارد که تغییرات کوچکی مانند بال زدن پروانه در یک سیستم آشوبناک می‌تواند باعث بروز تغییراتی به‌شدت یک توفان بزرگ در کشور دیگر شود.
مقایسه تطبیقی مفاهیم اشاره شده با شرایط کنونی شمولیت ویروس کرونا نشان می‌دهد افراد جامعه نه‌تنها در معرض بحران آسیب‌زای ناشی از مبتلا شدن قرار گرفته‌اند بلکه به درجات دیگر از این حادثه نیز متأثر شده‌اند.
بنابراین ضرورت بهره‌گیری از رویکرد تاب‌آوری شهری به‌عنوان مفهومی جدید در مواجهه با این غافلگیری‌ها و اختلالات و در راستای کاهش آسیب‌پذیری، افزایش پایداری و انعطاف‌پذیری شهر و اجتماعات انسانی بیش از پیش معنی پیدا کرده است. این موضوع سبب می‌شود تا خیلی سریع به شرایط جدید پاسخ داده شده و سیستم موجود با کمترین آسیب به‌کار خود ادامه دهد.
همچنین برگشت‌پذیری تغییر شکل الاستیک مفهوم نهفته در ماهیت اصلی تاب‌آوری شهری نیز مورد بحث است. یعنی هر زمانی که یک سیستم، گروه، خانواده، اجتماع یا شهری دچار انواع مختلف آسیب‌پذیری، تنش و چالش می‌شود امکان برگشت به حالت قبلی را بدون کمترین هزینه خواهد داشت.
با این تفاسیر برای ارتقای وضعیت تاب‌آوری در شرایط حاضر، تعیین چشم‌انداز و راهبردهای مشخص ضمن طراحی و به‌روزرسانی استانداردها و مقررات مربوطه ضروری بوده و از میان انواع مداخلات آینده نگر، همزمان و گذشته‌نگر، مفهوم تاب‌آوری به‌صورت همزمان قابل تعریف است.یعنی مهارت‌های مقابله همزمان شهر و شهروندان در برابر حادثه ویروس کرونا باید مدنظر قرار گیرد.
پس، رهبری و هماهنگی بین بخش‌های مختلف و مولفه‌هایی ازجمله مشارکت شهروندان، گروه‌های مدنی و بسیج بخش‌ها و سطوح مختلف دولتی اعم از ملی، منطقه‌ای و محلی امری ضروری است. در غیر این‌صورت این مخاطره به بخش‌های مختلف آسیب خواهد رساند.
مطابق با اصول جهانی، تاب‌آوری شهری در برابر حوادث، 4عنصر کلیدی زیرساختی - کالبدی (ساختمان‌ها و بناها، دارایی و اموال شهروندان، سیستم‌های حمل‌ونقل و شبکه‌های ارتباطی)، اجتماعی (ظرفیت اجتماعی برای مقابله و ترمیم‌پذیری)، اقتصادی (توانایی کارکردی بخش‌های مختلف اقتصادی حین و پس از بروز بحران، درآمد و تأمین نیازهای جامعه آسیب دیده) و مدیریتی-نهادی (نظام‌های دولتی و غیردولتی اداره و مدیریت اجتماعات شهری) دارد.
نتیجه گیری: برنامه‌ریزی و مدیریت باید به‌گونه‌ای باشد که علاوه بر تلاش جهت کاهش تلفات انسانی از خسارات اقتصادی تحمیلی بر شهر ضمن حمایت‌های لازم در دسترسی به منابع مالی و اعتباری و استمرار معیشت جلوگیری شود.
فراهم کردن فرصت تعامل شهروندان به شرط رعایت اصول ایمنی لازمه نیز در هویت جمعی و امنیت و پایداری اجتماعی مؤثر خواهد بود. در این مورد خوشبختانه مدیریت شهری تهران تاکنون درست عمل کرده است.
تاب‌آوری قابل‌قبول در این شرایط اهمیت توجه به سرمایه انسانی و عملکرد آن نسبت به سایر مشخصات کالبدی و محیطی است.
ارائه آموزش هدفمند در راستای افزایش دانش و مهارت در برابر درک خطر توسط شهروندان و ارتقای توانایی در راستای توسعه راهبردهای کاهش آن، ایجاد یا به‌روزرسانی سامانه‌های هوشمندسازی ارائه خدمات مرتبط از قبیل مراکز امداد و نجات، داروخانه‌های مجهز و...، استفاده از سیستم‌های پایش و نظارتی با هدف پرهیز از ترددهای غیرضروری، از قبیل اقداماتی به‌حساب می‌آید که با مشارکت مردم نقش مهمی در برگرداندن سیستم دچار شده بحرانی کنونی به حالت اولیه خواهند داشت.
آرشيو مطالب...