مصالح ساختمانی
بهینه سازی فرایندهای تولید مصالح ساختمانی استاندارد ضروری است
در تاريخ ۲۳ اسفند سال ۸۴ هیئت دولت مصوبه اي در خصوص ساماندهي توليد، توزيع و مصرف مصالح ساختماني گذراند كه بر اساس آن بايد در كليه ساخت و سازهاي كشور مصالح ساختماني استاندارد به كار گرفته شود.
به گزارش بنانیوز(BanaNews.ir)، با این وجود، یکی از مشکلات کنونی صنعت ساختمان کشور کمبود استانداردهای اجرایی و ضعف در به کارگیری آنها است.
در نتیجه، بخش قابل توجهی از پایین بودن عمر مسکن در ایران به مصالح غیر استاندارد بر می گردد.
چرا بهینه سازی؟
سود بالای تولیدات غیراستاندارد، صنعتی نبودن فرایند ساخت، کم توجهی سازمان ها و فقدان نظام کنترلی بهینه بر تولید و استفاده از مصالح، آماده نبودن بستر تولید مصالح استاندارد در بین واحدهای تولیدی و وجود ضعف در فرهنگ عمومی حرفه ساخت را می توان از دلایل عدم استفاده از این مصالح دانست. به اعتقاد نویسنده مهم ترین راههای برون رفت از وضع موجود عبارتند از:
1) تولید انبوه و صنعتی
2) تعریف ساختارهای حمایت از تولید و مصرف مصالح استاندارد
3) علمی شدن فرایند تولید و حرکت در جهت بهینه سازی فرایندهای زنجیره تأمین ساخت
در اینجا قصد داریم در مورد موضوع سوم بحث کنیم. به نظر می رسد با بهینه سازی فرایندهای تولیدی می توان سود مورد نظر تولید کنندگان را از طریق کاهش هزینه های تولید با تولید انبوه، بهینه و با کیفیت تأمین کرد. به عنوان مطالعه موردی این مقاله تمرکز خود را بر بتن قرار داده است.
فرایند بهینه تولید بتن
مصالح ساختمانی را در قالب 13 گروه طبقه بندی می کنند که شامل: فلزات، سيمان و فرآورده هاي آن، آجر، سفال، كاشي و سراميك، سنگ، سنگ دانه ها، آهك و فرآورده هاي آهكي، گچ و فرآورده هاي گچي، ملات ها، چوب، قير و قطران، شيشه، رنگ و پوشش هاي تزئيني و پلاستيك هاي ساختماني می شود.
سالانه بیش از 100 میلیون متر مکعب بتن در کشور تولید می شود. سرانه تولید بتن 3 برابر میانگین تولید جهانی است، که بخشی از دلایل آن به در حال توسعه بودن کشور بر می گردد، اما یک دلیل عمده آن تلفات بالا در
فرایندهای تولید، حمل و اجرای بتن در ایران می باشد. فرایند تولید بتن در کشور بسیار عقب افتاده با بهره وری کم بوده و سهم بتن های آماده در پروژه های عمرانی کشور، یک سوم کل بتن های تولید شده است. چنین شرایطی به مصرف بالای انرژی، مواد معدنی و تولید گازهای گلخانه ای منجر شده است. این در حالیست که در کشورهای پیشرفته ای نظیر ژاپن که تا حد زیادی خسارت‌های مالی و جانی ناشی از زلزله را کاهش داده‌اند، تنها یک درصد سیمان به صورت مستقیم بین مردم توزیع شده است و 99 درصد آن به شکل بتن آماده و ملات آماده به کار می‌رود؛ چراکه ابتدا الگوهای تولید و مصرف صحیحی تعریف شده است تا نهایت بهره‌وری را از سیمان ایجاد شود.
بهینه سازی فرایند تولید بتن به کاهش هزینه بهره برداری از کارخانه، کاهش زمان تولید، افزایش نرخ تولید، کاهش استهلاک تجهیزات، کاهش مصرف انرژی، افزایش ایمنی، ارتقای کیفیت محصول نهایی و کاهش نیروی انسانی خط تولید منجر می شود.
نتیجه گیری و پیشنهادات
نتایج تحقیقی که در دانشگاه علوم و تحقیقات انجام شد، تغییرات کم هزینه ای در چیدمان بچینگ های خطی، به کاهش 30 درصدی فضا و افزایش 15 درصدی راندمان منجر شد. این در حالیست که این تحقیق نشان می دهد، افزایش 10 درصدی راندمان تولید بتن صرفه جویی 1000 میلیارد تومانی (معادل هزینه ساخت بیش از 1.5 میلیون مترمربع ساختمان مسکونی) و کاهش 3 میلیون تن مصرف سیمان (در نتیجه کاهش 7 میلیون تنی آسیب به منابع طبیعی، کاهش مصرف انرژی و آلایندگی) به دنبال دارد. همچنین، افزایش راندمان، افزایش کیفیت را به دنبال دارد و افزایش کیفیت بتن، کیفیت ساخت و ساز را بالا می برد.
اگرچه فرهنگ سازی، تدوین ضوابط، استانداردسازی و وجود الزامات قانونی لازم می باشد، ولی ایجاد انگیزه های اقتصادی از طریق انتقال دانش فنی و کمک به تولید کنندگان برای بهینه سازی فرایندهای تولیدی می تواند تولید کنندگان مصالح غیر استاندارد را غیر اقتصادی و از چرخه صنعت ساختمان خارج کند. این کار می تواند از طریق ارتباط نزدیک تر دانشگاه، نظام مهندسی و صنعت، ارائه راهکارهای اصلاحی در قالب یارانه علمی به واحدهای صنعتی، سیستم رتبه بندی ساختمان ها و اعطای امتیازات تخفیفی برای استفاده از مصالح در سطح کشور تسری یابد.
چالش های محیط زیستی کشور، وضعیت اقتصادی و مصرف لجام گسیخته انرژی، ایجاب می کند به چیزی فراتر از تولید استاندارد مصالح فکر کنیم و آن بهینه سازی زنجیره تأمین و فرایندهای ساخت است. در این راستا، مکانیابی بهینه کارخانجات بتن آماده تهران، برای حداقل کردن هزینه ها، بهینه سازی چیدمان تجهیزات تولید بتن آماده، استفاده از مصالح بازیافتی در تولید بتن، حداقل کردن مصرف سیمان و آب با تمهیدات فنی، اتوماسیون کنترل کیفی بتن تولیدی و گرایش به استفاده از انرژی های پاک در صنعت بتن آماده می تواند مشکل گشا باشد.
رتبه بندی چند معیاره تولید کنندگان بتن (بر مبنای راندمان تولید، میزان آلایندگی، میزان مصرف مصالح طبیعی، میزان مصرف مصالح بازیافتی)، درج اطلاعات مربوط به مصالح در شناسنامه فنی ساختمان، تدوین و کاربرد شاخص میزان تولید گازهای گلخانه ای مصالح و تعریف شرح وظایف تفصیلی برای مجریان ذیصلاح، طراحان و ناظران ساختمانی در زمینه های گفته شده از دیگر راهکارهای پیشنهادی است.
مراجع
روانشادنیا، مهدی، "تأسیسات تولید مصالح سنگی کارگاههای عمرانی و معدنی (سنگ شکن)"، نشر نوآور، 1391
قنبری، میلاد، پیشنهاد فرایند بهینه تولید بتن در کارخانه های بتن آماده، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علوم و تحقیقات، استاد راهنما: دکتر مهدی روانشادنیا، 1392
بحریه، نیوشا، انتخاب بهینه مصالح سبز تحت معیارهای اقتصادی و محیط زیستی، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علوم و تحقیقات، استاد راهنما: دکتر مهدی روانشادنیا، استاد مشاور: دکتر محمد باقر نوبخت حقیقی، 1392
دکتر مهدی روانشادنیا، عضو هیأت علمی دانشگاه
آرشيو مطالب...