مطالب حرفه ای و صنفی
گزارشی از نشست ویژه تخصصی و حرفه ای راهبر مهندسان ساختمان در دانشگاه جامع علمی کاربردی
بسم الله الرحمن الرحیم
بخش اول نشست مذکور با ارائه مقالات آقایان دکتر کاشانی در رابطه با نشست دوم(نوسازی بافت فرسوده)، مهندس نیک هوش در رابطه با نشست سوم(مجری ذیصلاح) و مهندس مسعودی در رابطه با نشست چهارم(کارآفرینی و افزایش صلاحیتهای حرفه ای) بشرح ذیل برگزار شد:
گزیده ای از سخنرانی آقای دکتر عطا حجت کاشانی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه جامع علمی کاربردی:
موضوع سخنرانی: نوسازی بافت فرسوده (معرفی، شناسایی، راه کارها)
در یک تقسیم بندي کلی گونه هاي بافت هاي فرسوده شهري عبارتند از: تاریخی، قدیمی، غیر رسمی، روستایی، میانی و ناپایدار.برخورد با هرگونه از بافت فرسوده شیوه اي خاص می طلبد که متناسب با ویژگی هاي خاص پهنه مورد نظر باشد و به عبارتی مجموعه اقدامات و الگوهاي مداخله به گونه اي صورت گیرد که حداکثرانطباق را با شرایط خاص هر منطقه مورد مطالعه داشته باشد؛ تا نه تنها موجب اصلاح وضعیت موجود از نظر کالبدي و فعالیتی شود که حتی موجب بهبود و ارتقاء کیفیت زیست انسان و محیط و ایجاد ارزش افزوده اجتماعی و اقتصادي در سطح شهر شود. رویکردهاي اساسی برخورد با این گونه بافت ها شامل نوسازي، بازسازي، بهسازي می باشند.
مهم ترین چالش هاي احیاء بافت هاي فرسوده عبارتند از چالش هاي مدیریتی و چالش هاي اجتماعی (مقاومت هاي شهروندان به ویژه ساکنان و مالکان در اجراي پروژه)
چالش هاي مدیریتی، شامل موارد ذیل می شوند: انتخاب بافت براي عملیات، بدون توجه به اولویت هاي شهري و مسایل و ظرفیت هاي واقعی بافت، عدم ساز و کار اجرایی متناسب با بافت تعیین شده، عدم برنامه ریزي واقعی براي عملیات طراحی، تملک و اجرا، عدم پیش بینی صحیح منابع مالی و شیوه هاي جذب.
عدم توجه به انگیزه هاي اجتماعی و اقتصادي آنان، عدم جلب مشارکت واقعی آنان در کلیه فرایند اقدامات از تعیین اولویت تا اجرا، عدم اعتماد مردم به دولت و شهرداري و هر نیروي مداخله گر، عدم الگوسازي متناسب با توان مالی و اجرایی ساکنان و مالکان نیز از جمله چالش هاي اجتماعی می باشند.
تدوین برنامه عملیاتی با ویژگی هاي زیر ضروري است:
- کلیه اقدامات اجرایی بر مبناي اهداف جامع و کلان توسعه شهري صورت گیرد.
- کلیه بافت هاي فرسوده بر اساس ظرفیت هاي اقتصادي، اجتماعی و محیطی مورد شناسایی قرار گیرند و گونه بندي شوند.
- رتبه بندي و اولویت هاي انتخاب پروژه هاي نوسازي با توجه به ضرورت هاي مدیریت شهري صورت گیرد.
- رویکرد برخورد با هر گونه بافت هاي فرسوده بر اساس نوع اقدامات به سه دسته؛ بهسازي، نوسازي و بازسازي دسته بندي شوند.
- مکانیزم اجرایی و میزان نقش و حضور مردم، دولت، شهرداري و بخش خصوصی برنامه ریزي، طراحی، تملک، اجرا و سرمایه گذاري و نظارت تعیین شود.
- جامعه هدف در شش سطح تصمیم سازان، تصمیم گیران، سرمایه گذاران، مجریان، بهره برداران و ناظران براي جریان نوسازي، شناسایی و انگیزه مشارکت و وظایف هر یک تعیین گردد.
- کلیه الزامات و عوامل اجرایی اعم از عوامل انسانی، هزینه اي، درآمدي، کالبدي، برنامه اي، پشتیبانی و فرهنگی، شناسایی و براي هر بافت تعیین گردد.
- مقیاس مداخله از درجاسازي تا محله براي هر بافت تعیین گردد. براي هر مقیاسی تسهیلات و سیاست تشویقی تعیین شود.
- برآورد منابع مالی و غیر مالی و شیوه هاي تأمین منابع تعیین شود.
- زمان بندي و میزان تحقق پذیري اهداف نوسازي براي هر یک از بافت هاي فرسوده با توجه به نوع رویکرد و گونه انتخابی کنترل شود.
گزیده ای از سخنرانی آقای مهندس کیانوش نیک هوش؛ عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان سمنان:
موضوع سخنرانی: اشتغال مولد و توسعه پایدار از دیدگاه مهندسی ساختمان
زمانی که اندیشه و افکار عمومی و مدیران و مسئولان و تصمیم سازان کشور بر این فکر استوار شد که نام بلایای طبیعی را به حوادث غیرمترقبه تغییر دهند جامعه دانشمندان و مهندسان امیدوار شدند که شاید این مهم مطلعی باشد بر آنکه ضعف علم و دانش خود را درک کرده ایم و با احترام به تمام نعمات و نشانه های وجود ذات علیم و رحیم و سراسر دانش خداوند متعال، بی انصافی را از خود زدوده و به این سطح از آگاهی رسیده ایم که از ماست که بر ماست و خداوند رحمان و رحیم هیچ بلایی را نه بصورت طبیعی و نه بصورت غیرطبیعی بر بنده خود روا نخواهد داشت.
گواه این مهم آنکه در کمال حیرت دیده ایم که جوامع توسعه یافته که بعضاً فاصله بسیار زیادی در درک و مطالعه شریعت از ما دارند توانسته اند بجای آنکه قصور و فقدان تلاش و تفکر خود را به خداوند رحمان نسبت دهند با بهره گیری از ذره ای از دانش ذات بی زوالش و درک علم محیط بر هستی با حوادثی چون زمین لرزه و ... آنچنان تعامل نمایند که این پدیده ها را جزئی از زندگی عادی خود تصور نموده و به حیات و ممات خود و جوامع خویش استمرار بخشند.
هرچند از سوابق معماری و مهندسی و باستانی این سرزمین کهن (ایران) انتظار می رفت که در این خصوص پیشرو جهان باشد ولی نشد.
حدیث از حضرت علی (ع) نقل است که : الشَّرَفُ بِالْهِمَمِ الْعَالِيَةِ لَا بِالرِّمَمِ الْبَالِيَة، شرافت به همت های بلند است نه به استخوان های پوسیده، لذا شایسته است که حداقل از امروز و از این فرصتهای کم نظیر که جمعی از اندیشمندان و مهندسان و متفکران دور هم گرد می آیند بهره برد و بلندترین سفرها را با اولین گام و شاید امروز شروع کرد.
بطور قطع، فراموشی در بشر نیز نعمتی است که خداوند آنرا مقرر داشته ولی فراموشی زیاد نیز مصیبتی میشود که بعضاً جوامع بشری را در تاریخ با معضلات عدیده ای مواجه ساخته، آن هنگام که زلزله بم را در نوردید و یا هر هنگام که زلزله ای تکرار میشود توجه ویژه و افراطی به مقوله ساختمان و کیفی سازی و لزوم استفاده از صلاحیت و برخورد با اشخاص بی صلاحیت و مصالح و فرآورده های ساختمانی از شن و ماسه تا کلید و پریز سراسر کشور را فراگرفته و بعد از دو، سه ماهی دوباره جای خود را در جامعه تصمیم ساز و سیاست گذار حوزه تخصصی خود به علی الظاهر مردم دوستی و نوع دوستی و کمک به قشرآسیب پذیر و تلاش و حتی جهاد در راه کاهش قیمت تمام شده ساختمان از مصالح تا زمین و عرصه و تا خدمات مهندسی و ... می دهد و در جامعه عام بعد از برچیدن چادرهای رنگارنگ مسافرتی از خیابانها و پارک ها و تبدیل شدن ترس از زلزله و محو شدن پشیمانی از خودکرده و تفکر به چرایی به خاطره های طنز آمیز از چند شب پارک خوابی و تفریح در حاشیه خیابان فراموش می کنیم و ... !!!
حال صرفنظر از اینکه با وصف فوق و تسلسل ظاهراً بی پایان این رفتار و صرفنظر از اینکه فراموشی خوب است یا بد، زلزله خوب است یا بد، ترس و واهمه از خودکرده خوب است یا بد، یادآوری آن خوب است یا بد، نام زلزله بلای طبیعی است یا حوادث غیرمترقبه، نام وزرات فرهنگ و آموزش عالی بهتر بود یا علوم، تحقیقات و فناوری، دعا کنیم که هر روز زلزله بیاید تا دچار فراموشی نشویم که برعکس، امروز مجال و فرصتی دست داده تا در خصوص موضوع اشتغال مولد و توسعه پایدار از دیدگاه مهندسی ساختمان بحث و تبادل نظر نمائیم.
تمام همکاران و فرهیختگان و مهندسان متفکر حوزه ساختمان بر این امر اتفاق نظر دارند که عدم توجه به مقوله ظرفیت اشتغال و تولید انبوه و مازاد بر نیاز هر خدمت، کالا و یا امثالهم هر چند از یک سو باعث ایجاد رقابت و تامین منافع مصرف کننده است ولی در نظام مهندسی و خدمات مهندسی این قاعده باعث کاهش کیفیت خدمات مهندسی و در مواردی تا عدم رعایت تعرفه خدمت مهندسی و در نتیجه تنزل منزلت مهندس، امضاء فروشی و در نهایت تنزل کیفیت خدمت و محصول نهایی آن یعنی ساختمان میگردد.
در این مجال قصد دارم از نگاه و منظر دیگری به مقوله پیمانکاران ساختمان و یا همان مجریان مسکن و ساختمان بپردازیم، پیمانکاران ساختمان و اشتغال مولد، این اثر از دو دیدگاه قابل توجه است.
اول آنکه حجم سرمایه گذاری و تراکنش مالی ساخت و ساز خصوص در کشور در حدود 120 تا 150 هزار میلیارد تومان تخمین زده شده است که این رقم حدود 10 برابر بودجه عمرانی دولت در کشور است که هنوز از طرف اشخاص صاحب صلاحیت مدیریت نشده و عمدتاً در نظام سفته بازی و دلالی در جریان است و صرفنظر از اینکه طبق ماده 4 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان اجرای ساختمان باید توسط اشخاص صاحب صلاحیت انجام گیرد و تاثیری که این مهم روی عمر مفید ساختمان و تولید ثروت ملی و ارتقای کیفی ساختمان و تامین حقوق بهره برداران نهایی ساختمان دارد باید این سئوال اساسی پاسخ داده شود که آیا درآمدهای مالیاتی دولت از این تراکنش بی شناسنامه و نظام سفته بازی احصاء شده است؟! قطعاً خیر، دولت که برای 10 درصد این سرمایه گذاری ده ها و صدها دستگاه اجرایی و نظام فنی ساخت و ساز دولتی را طراحی نموده بالاخره برای 10 برابر سرمایه گذاری بخش خصوصی در کشور قصد برنامه ریزی و سیاست گذاری قاطع و مدیریت مستمر را دارد یا خیر؟! میزان درآمدهای دولت از مالیات این سرمایه گذاری چقدر است و چند برابر نظام فنی و اجرایی دولتی؟! با احصای این درآمدهای مالیاتی و تزریق منابع مالی به نظام تولید و صنعت ساختمان بازگشت سرمایه، تولید پایدار و اشتغال مولدی در یک دوره بازگشت ایجاد میگردد چقدر خواهد بود؟!
دوم هرچند مطالعات مدون و قابل استنادی به منظور ارائه آمار عمر مفید ساختمان در دست نیست ولی به گواه اظهارنظرها کارشناسان و مسئولان در سخنرانی ها و ... عمرمفید ساختمان در ایران کمتر از 17 سال برآورد میگردد، با اجرای قاطع قانون و اجرای ساختمان از سوی مجریان مسکن و ساختمان صاحب صلاحیت به ازای هر یک سال افزایش عمر مفید ساختمان به نرخ سرمایه گذاری امروز و برابر 150 هزار میلیارد تومان، بازسرمایه گذاری تخریب و نوسازی ساختمانهایی را که امروز میسازیم در 17 سال بعد به تاخیر خواهیم انداخت؟! و سوم امروزه نقش و سهم درآمدهای مالیاتی در اقتدار دولتها و استقلال بودجه در تلاطم های اقتصادی و سیاسی جهانی پوشیده نیست و از سوی دیگر بازگشت مالیات به تولید هر کشور و در قالب سرمایه گذاری پایدار است که تولید ثروت کرده و بدین ترتیب اشتغال مولد ایجاد می کند.
گزیده ای از سخنرانی آقای مهندس محمدحسین مسعودی؛ عضو هیئت رئیسه گروه تخصصی عمران سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران:
موضوع سخنرانی: معرفی طرح پیشنهادی کنترل مضاعف خدمات مهندسی فراگیر در سطح استان تهران
اگرچه در سومین نشست تخصصی راهبر مهندسان ساختمان و براساس نظر افراد صاحبنظر و اقدامات کارشناسی مربوطه، سهم خدمات مجری ذیصلاح نسبت به طراح و ناظر در تأمین مباحث22گانه مقررات ملّی ساختمان، بیش از 50درصد تعیین شد و نتایج نظرسنجی چهارمین نشست تخصصی، تأمین زیرساختهای لازم برای تحقق حضور مجری ذیصلاح نسبت به دیگر اقدامات مورد طرح، اولویت کاری و توجه بیشتر سازمانهای نظام مهندسی ساختمان را به این اصل مهم (مجری ذیصلاح) مشخص نموده است ولی باید به این اصل مهم نیز توجه داشت که افزایش کیفیت خدمات مهندسی چه در بخش طراحی، اجرا یا نظارت، آن چیزی است که مردم از جامعه مهندسی ساختمان انتظار داشته و طبق بند 5 از اهداف و خط مشی 10گانه سازمانهای نظام مهندسی ساختمان در ماده 3 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان به آن تأکید شده است.
هم اکنون در بازار کار، کنترل و افزایش کیفیت خدمات جهت جلب رضایت مشتری، یک اصل کلیدی است و چنانچه به این اصل مهم توجه نشود، قطعا هرکاری آسیب پذیر خواهد شد و چه بسا فشار شهرداری ها و حکم اخیر دیوان عدالت اداری و خیلی از چالشهای پیش روی جامعه مهندسی، همین است که اطلاعات و آمار و ارقام مستند و دقیقی از افزایش کیفیت ساخت ناشی از کنترل کیفیت خدمات در حوزه های مختلف ارائه نمیگردد و عموم مردم بعنوان مشتریان خدمات مهندسی از این موارد ناآگاهند.
تجربه فعالیت یکساله کنترل مضاعف خدمات مهندسی در بیش از 500پروژه در 12منطقه بافت فرسوده شهر تهران، در کنار ارائه ظرفیتهای بالای جامعه مهندسی، واقعیت تلخ کیفیت نازل خدمات مهندسی را هم نشان میدهد. اگرچه میدانیم که علل مختلفی، این نتایج را حادث نموده اند و شاید در این میان سهم قصور سازمان نظام مهندسی ساختمان به دلیل عدم کنترل کیفیت و بالتبع آن عدم ارائه راهکارهای اساسی برای افزایش کیفیت خدمات مهندسی، از همه عوامل دیگر بیشتر باشد و لذا طرحی تهیه شده که درصورت اجرایی شدن آن می تواند بیش از پیش به حیثیت حرفه ای و پررنگ نمودن ارزش خدمات مهندسان در جامعه کمک کند.
ارجاع کار نظارت اقدام قانونی است که باید صورت پذیرد ولی چرا علی رغم تأکیدات انجام شده مبنی بر رقابتی شدن تمامی خدمات مهندسی(که خود عامل مهمی برای افزایش کیفیت خدمات مهندسی است)، همچنان روند توزیعی آن ادامه یافته است. به جرأت می توان گفت که ارجاع کار نظارت هم می تواند رقابتی باشد ولی درصورتیکه زمینه آن را فراهم سازیم. در کارگروه نظارت گروه تخصصی عمران طی جلسات متعددی اقدامات کارشناسی لازم برای کیفی نمودن خدمات مهندسان ناظر با تعیین معیارهایی مشخص بصورت علمی انجام پذیرفته است، بدین صورت که امکان ارزیابی و کنترل کیفیت خدمات مهندسان ناظر باتوجه به این معیارها، فراهم شده است و چنانچه این مهم مورد توجه قرار گرفته و اجرایی شود، مبتنی بر ارزیابی های صورت گرفته به هریک از مهندسان ناظر کار ارجاع خواهد شد که با این روش به سمت ارجاع کار عادلانه پیش خواهیم رفت و رقابت میان مهندسان در ارائه خدماتی بهتر را افزایش خواهیم داد.
طرح کنترل مضاعف خدمات مهندسی فراگیر در استان تهران، یک هدف اساسی و اجتماعی را دنبال میکند به نام؛ ارتقاء کیفیت ساخت جهت حفظ سرمایه های ملی کشور و چند هدف مهم دیگر را در جامعه مهندسی ساختمان را تحقق خواهد بخشید که مهمترین آنها عبارتند از؛ شناسایی مهندسان توانمند از طریق فراخوان در ابتدای فعالیت و استفاده از ظرفیت مهندسانی که دارای سوابق و تجارب ارزشمندی از فعالیتهای گذشته می باشند، تمرین کارهای گروهی و سلسله مراتبی میان مهندسان، حذف خدمات صوری و ایجاد انگیزه و رقابت برای ارائه خدمات کیفی.
پس از مشاوره و مذاکرات انجام شده با دبیر محترم کمیسیون تلفیق و هیئت نظارت بر دفاتر نمایندگی، مقرر گردید این طرح در سال اول و بصورت آزمایشی از طریق دو دفتر نمایندگی نمونه که نسبت به دفاتر دیگر زیرساختهای مناسبی برای انجام این کار دارند، انتخاب شوند(یک دفتر در شهر تهران و یک دفتر در شهرستانهای استان تهران) و در طول یکسال هم زیرساختهای لازم برای تسری موضوع به سایر دفاتر نمایندگی فراهم شود و هم اشکالات و موانع احتمالی طرح مرتفع تا روند اجرایی در زمان توسعه از کیفیت مطلوبی برخوردار گردد.
دیگر مشخصات مهم طرح نیز بدین شرح معرفی میگردد:
1- حوزه عملکرد: خدمات مهندسی طراحی، اجرا و نظارت
حوزه طراحی و نظارت: رشته های عمران/ معماری/ مکانیک/ برق
حوزه اجرا: رشته های عمران/ معماری
2- منابع: بودجه اختصاصی 5 درصد سهم سازمان از خدمات مهندسی
3- نحوه اجرا: از طریق دفاتر نمایندگی (دفاتر منتخب استان تهران)
توسط اشخاص حقیقی و حقوقی (فراخوان عمومی)
4- کارفرما: کمیسیون تلفیق
5- ناظر: کارگروه برنامه ریزی افزایش ظرفیت اشتغال گروه تخصصی عمران
6- مجری: اشخاص حقیقی یا حقوقی دارای حداقل پایه 2 در صلاحیت مربوطه
7- شرایط مجری:
داشتن عضویت معتبر در سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران
حسن شهرت و نداشتن سوابق محرومیت در شورای انتظامی سازمان
داشتن سابقه انجام کار حداقل 3 پروژه با صلاحیت مربوطه از سال 90 به بعد
آشنایی با مستندسازی و نرم افزارهای مربوطه و ترجیحا دارای سوابق در این زمینه
8- مدت انجام کار: 1سال یا 12ماه شمسی
9- مبلغ انجام کار: بنا به پیشنهاد مجری باتوجه به شرح خدمات تعیین شده
10- شرایط انتخاب مجری طرح:
انتخاب مجری طرح با توجه به معیارهای زیر انجام می گیرد:
- سوابق اجرایی مورد نیاز با وزن 40 درصد،
- کیفیت توانمندیهای مستند ارائه شده با وزن 30 درصد،
- قیمت پیشنهادی با وزن 30 درصد.
نمایندگان رسمی معرفی شده توسط کمیسیون تلفیق سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران موظف به انتخاب مجری طبق ضوابط تعیین شده بوده و اعضای کارگروه برنامه ریزی افزایش ظرفیت اشتغال بعنوان ناظر مرجع رسیدگی به هرگونه اعتراض از طریق کارفرما نسبت به مجریان منتخب و مجریان منتخب یا پیشنهاد دهندگان اولیه نسبت به کارفرما می باشد.
ساختار پیشنهادی جهت گروه های 5نفره کنترل مضاعف طراحی/نظارت:
1- یک نفر مهندس عمران دارای پایه1 و ترجیحاً کارشناسی رسمی سازمان دارای صلاحیت طراحی/نظارت بعنوان سرپرست گروه
2- یک نفر مهندس معمار دارای پایه2 دارای صلاحیت طراحی/نظارت بعنوان جانشین سرپرست و عضو گروه
3- یک نفر مهندس عمران دارای پایه 2 دارای صلاحیت طراحی/نظارت بعنوان عضو گروه
4- یک نفر مهندس مکانیک دارای پایه 2 دارای صلاحیت طراحی/نظارت بعنوان عضو گروه
5- یک نفر مهندس برق دارای پایه 2 دارای صلاحیت طراحی/نظارت بعنوان عضو گروه
ساختار پیشنهادی جهت گروه های 3نفره کنترل مضاعف اجرا:
1- یک نفر مهندس عمران دارای پایه1 و ترجیحاً کارشناسی رسمی سازمان دارای صلاحیت اجرا بعنوان سرپرست گروه
2- یک نفر مهندس معمار دارای پایه2 دارای صلاحیت اجرا بعنوان جانشین سرپرست و عضو گروه
3- یک نفر مهندس عمران دارای پایه 2 دارای صلاحیت اجرا بعنوان عضو گروه
پس از یک دوره سه ماهه(فصلی) فعالیت گروه، درخصوص جذب کارآموز برای هریک از اعضای گروه اقدام خواهد شد. کارآموزان باید عضو سازمان و دارای حداقل مدرک کارشناسی در رشته مربوطه باشند.
رئوس شرح خدمات:
مجری می تواند پیشنهادات خود را باتوجه به مفاد فصل اول به تنهایی یا همراه با فصل دوم یا سوم یا هرسه فصل را باهم ارائه نماید. در هرصورت مبالغ پیشنهادی باید به تفکیک هریک از اجرای درج شده برای هر فصل ارائه شوند.
فصل اول- اقدامات اجرایی
فصل دوم- اقدامات سرپرستی
فصل سوم- اقدامات مدیریتی
مشروح طرح به همراه شرح خدمات هریک از فصول اشاره شده، متعاقبا در اختیار علاقمندان قرار خواهد گرفت.
در بخش دوم و پایانی نشست مذکور و در پنل تخصصی با حضور سخنرانان این نشست و سخنرانان منتخب نشستهای تخصصی برگزار شده(آقایان دکتر روانشادنیا، دکتر نهالی، مهندس جعفری و مهندس کاظمی) و مدعو ویژه این نشست(آقای دکتر تولائی؛ معاون محترم سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور) به بررسی طرح کنترل مضاعف خدمات مهندسی فراگیر ارائه شده و تجزیه و تحلیل رأی اخیر دیوان عدالت اداری پرداخته شد که مشروح آن در گزارشات بعدی ارائه خواهد شد.
آرشيو مطالب...